Pinngortitamik avatangiisinillu allaffissornikkut aqutsineq
Avatangiisinik pinngortitamillu illersuiniarnermut atatillugu suliassat Nunami namminermut, Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfiup isumagineqarput.
Suliassaqarfimmut aamma ilaavoq Pinngortitaleriffik. Kingulliulluni taaneqartumit aalisarnermi misissuinerit isumagisarai.
Tamanna pillugu adresseni tulliuttuni sukumiinerusumik takukkit: www.naalakkersuisut.gl aamma www.natur.gl
Pinngortitamik illersuineq
Uumasunik miluumasunik nunamiunik imarmiunillu aqutsineq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfimmit isumagineqarpoq.
Tamanna pillugu adressemi sukumiinerusumik takuuk: www.naalakkersuisut.gl
Pinngortitap illersorneqarnissaa pillugu nunani tamalaani isumaqatigiissutit, sukumiinerusumik Uumasut amerlasoorsuunissaat pillugu isumaqatigiissummik, Timmissat pillugit isumaqatigiissut kiisalu Washingtonimi isumaqatigiissummik taaneqartut Nunami namminermut, Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfiup akisussaaffigai.
Taakku saniatigut nunani avannarlerni issittumilu pinngortitaq pillugu suleqatigiinneq eqqissisimatitanillu aqutsineq, tassunga ilanngullugu Ilulissani nunarsuarmi eriagisassatut eqqissisimatinneqartoq naalakkersuisoqarfiup akisussaaffigai.
Qanittoq tikillugu Kalaallit Nunaat CAFF-mi (Conservation of Arctic Flora and Fauna) siulittaasuutitaqarpoq, suleqatigiiffissuaq issittumi pinngortitamik illersuiniartuni siuttuuvoq.
Tamanna pillugu adressemi sukumiinerusumik takuuk: www.arcticportal.org
Kalaallit Nunaata naalagaaffeqatigiinnermut ilaasutut Washingtonimi isumaqatigiissut, uumasut naasullu nungutitaanissaannut navianartorsiortut niuerutigineqarnerannut tunngasoq atortussaatippaa.
Tamanna pillugu nittartagaq una takuuk; www.cites.org
Ramsar isumaqatigiissummi timmiaqarfiit pingaaruteqartut pineqarput.
Tamanna pillugu nittartagaq una takuuk: www.ramsar.org
Uumasut amerlasoorsuunissaat pillugu isumaqatigiissummi uumassusillit tamarmik amerlasoorsuunissaasa illersorneqarnissaat pineqarpoq.
Tamanna pillugu nittartagaq una takuuk: www.cbd.int
Nunanut avannarlernut tunngatillugu Kalaallit Nunaat pinngortitamik illersuinermi aamma Nunarsuarmi uumassusillit ataqatigiinnerannut tunngassuteqartunut Nordisk Ministerrådimi suleqatigiissitani peqataapput.
Tamanna pillugu nittartagaq una takuuk: www.norden.org aamma tamanna pillugu adresse sukumiinerusumik takuuk: www.naalakkersuisut.gl
Nunanik eqqissisimatitsineq
Pinngortitaq illersorniarneqarpoq nunatanik eqqissisimatitsinikkut, nersutinik timmissanillu eqqissisimatitsinissamik aalajangersagaliornikkut aammalu pinngortitap illersorneqarnissaani soqutigisanik ataatsimoortitsinikkut.
Kalaallit Nunaanni sumiiffiit makku eqqissisimatitaapput:
· Qinnguata qoorua Nanortallip eqqaaniittoq Kalaallit Nunaanni avaalaqiakulooqarnersaanera pissutigalugu.
· Qeqertaq Uunartoq Nanortallip eqqaaniittoq kissartumik puilasoqarnera pissutigalugu.
· Ivittuup eqqaani Ikkami ujaqqat kalkillit napasut immikkut ittut pissutigalugit.
· Qeqertaq Akilia Nuup eqqaaniittoq ujaqqat qanganisarsuit pissutigalugit.
· Arnangarnup Qoorua Maniitsup eqqaani naasut uumasullu immikkooruteqartut kulturikkullu oqaluttuarisaanikkut soqutiginaateqartut pissutigalugit.
· Qeqertarsuarmi Naasorsiooqarfiup naggorilluinnarnera pissutigalugu.
· Upernaviup Qaanaallu akornanniittoq Qimusseriarsuaq, aasakkut qilalukkat qernertat katersuuffigisartagaasa aapparimmagu.
· Kangia nunap pissusia immikkorluinnaq innera pissutigalugu. Kangia UNESCO-p nunarsuarmi kulturikkut pinngortitaassutsikkullu eriagisassatut allattorsimaffianut 2004-imi World Heritage List-mut ilanngunneqarpoq.
· Avannaani Tunullu avannaani nuna allanngutsaaliugaq, nuna én million kvadratkilometerit sinnerlugit annertussusilik, eqqissisimatitsinikkut issinnerusumi pinngortitap illersorneqarnissaa siunertaralugu. Nuna allanngutsaaliugaq uumassusilinnik peqarfittut Unesco-p Man and Beosphere programiata ataani inissisimaffeqarpoq (MAB).
Pilersaarut taaneqartoq kingulleq pillugu, adressemi sukumiinerusumik takuuk: www.georgewright.org
Nunatsinni nunatat pingaartumik timmissat illersorniarlugit eqqissisimatitaasut aqqaniliupput.
Tamanna pillugu nittartagaq una takuuk: www.ramsar.org
Nunat eqqissisimatitat km2-inngorlugit angissusaat takussutissiaq 4.1-mi takuneqarsinnaavoq.
Takussutissiaq 4.1. Nunat eqqissisimatitat km2–inngorlugit.
|
km2 |
|
|
Qinnguata qoorua |
30 |
|
Uunartoq |
5.847 |
|
Klosterdalen |
24 |
|
Ikkami ujaqqat |
573 |
|
Akilia |
1 |
|
Austmannadalen (Kuussuaq) |
587 |
|
Arnangarnup Qoorua |
90 |
|
Naasorsiooqarfik |
2.605 |
|
Qimusseriarsuaq |
7.985 |
|
Ilulissat Isfjord |
3.998 |
|
Kitsissunnguit |
69 |
|
Avannaani Tunullu avannaani nuna |
952.700 |
|
km2-it katillugit |
974.509 |
Najoqqutaq: Nunamut namminermut, Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik
Avatangiisinik illersuineq
Avatangiisinut tunngasunut akisussaaffeqarneq Namminersorlutik Oqartussaniippoq. Avatangiisit pillugit peqqussutit kommunit nalinginnaasumik isumagisaraat. Suliffeqarfiit annerusumik mingutitsisut Namminersorlutik Oqartussanit akuerineqartarput, nutaanik sanaartornermi suliffeqarfinnillu piusunik alliliinermi.
Suliffeqarfinnut annerusumik mingutitsisunut, imeqarfinnik illersuinermut nakkutilliinernullu sulianut tamanut nunatsinni nakorsaaneqarfik tusarniaaffigineqartarpoq.
Nunatsinni Nakorsaaneqarfik pillugu nittartakkami uani sukumiinerusumik takuuk: www.peqqik.gl
Nunani tamalaani avatangiisinik illersuiniarnermut suleqatigiissitat Arctic Monitoring Assessment Programme (AMAP) aamma Protection of the Arctic Marine Environment (PAME) aqqutigalugit nunami namminermut, pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik suleqataavoq.
Suleqatigiissitat killeqarfiit akimorlugit mingutitsinerit silaannaallu kissatsikkiartornera nakkutigisaraat issittumilu nunat mingutitsineqarnerannik killilersuiniarnernik suliniuteqartuullutik.
AMAP pillugu nittartakkami uani sukumiinerusumik takuuk: www.mst.dk
PAME-lu pillugu adressemi: www.arcticportal.org
Aamma Nunat Avannarliit Ministeriisa Siunnersuisoqatigiiffiata ataani suleqatigiissitanut Affaldsgruppen (eqqagassanut) Kalaallit Nunaat peqataavoq.
Suleqatigiissitat taakku marluk pillugit nittartakkani sukumiinerusumik takukkit: www.norden.org